Pinhole-SLB

Pinhole fotoproject Staatsliedenbuurt Amsterdam 2014-2016 

tentoongesteld in Zaal 100

door Aja Waalwijk

(gepubliceerd in 'De Staatskrant' van februari 2016)

Foto's vol cirkelvormige velden van straten, vertekende daken,vergezichten en zonnebanen vullen de muren van Zaal 100. Het zijn pinholefoto's van de Staatsliedenbuurt, genomen vanaf vijfentwintig locaties. Voor een panoramafoto werden er op het dak van de gashouder van de Westergasfabriek een achttal camera obscura geplaatst. Nog nooit is de Staatsliedenbuurt zo magisch in beeld gebracht.

Pinhole foto's worden gemaakt door een minuscuul gaatje in een bierblikje te prikken waarin fotopapier is gerold. Na drie of vier maanden belichting kunnen er foto's worden afgedrukt. In een donkere kamer uitgepakt zijn de stukjes fotopapier met een hoge resolutie gescand. Het resultaat is een negatief waarvan in een handomdraai een positieve weergave kan worden neergezet.

Omdat blikjes een ronde wand hebben, levert de holling aan de binnenkant een bolling op in het beeld. Wat dichtbij is, staat centraal, terwijl alles er omheen in een golfbeweging naar de zijkanten wegvloeit. Door de lange belichtingstijd is er op geen enkele foto een mens te zien. Alleen statische objecten als bomen en gebouwen en de veranderende zonnebanen in de lucht zijn zichtbaar. Toch lijkt de Van der Hoopstraat gevuld te zijn met auto's. Van dichtbij blijken het de schimmen te zijn van honderden auto's die blijkbaar altijd op dezelfde plekken staan. Ook het weer is af te lezen. De lichtbanen van de zon bestaan uit lichte en donkere banen en golven als jaarringen over de stad. Ze geven aan wanneer het bewolkt was, of wanneer de zon volop scheen.

De foto's zijn in lichtbruine en vaalblauwe tinten gezet. Door het blauw ontstaat er diepte en wijkt het beeld. De bruine tinten trekken het beeld naar voren. Sommige foto's hebben mede hierdoor een Jacob Olie-achtige kwaliteit. Zelfs nieuwbouw krijgt een negentiende-eeuwse zweem. Het blijft de Staatsliedenbuurt, maar wel met een mystieke uitstraling. Sommige fotovellen waren door regen en wind zo aangetast dat een deel van de emulsie losliet. In de abstracte roestvlekken zijn hooguit de schimmen van gebouwen zichtbaar.

Het is interessant om te zien hoeveel associaties er worden opgeroepen door de tentoongestelde werken. Maar ook hoe dit buurtproject zich ontwikkelde.

Koos van der Elsen vertelde Ine Ophof over enkele pinhole foto's die zijn zus, woonachtig in Ierland, had gemaakt. Gefascineerd door het verhaal stelde Ine voor er een Staatsliedenbuurtproject van te maken. Samen met Chris Lintjens werden buurtbewoners op vijfentwintig locaties voorzien van de tot camera obscura omgebouwde blikjes. Martin Hopman en Jan van Wissen, zorgden voor digitale verwerking. De blikjes zijn in De Koperen Knoop met buurtbewoners gefabriceerd.

Deelnemers waren BOHAK, Martijn Broekman, Astrid van Dort, Hans Hartman, Ruth Hoeck, Dick Jansen, Floris de Jong, Aafje Derkinderen, Corina Lintjens, Pai Peeters, Fenny Schouwink, Aja Waalwijk.

Met dank aan: ABC-West, Westergasfabriek, De Koperen Knoop en Zaal 100,

Van 13 januari t/m 26 februari 2016 in Zaal 100.